Film „Piękne istoty” zdobył Oscary 2024 w kategoriach „wizualnych” – za kostiumy, charakteryzację i fryzury oraz w końcu scenografię. Pod względem wizualnym to zdecydowanie jeden z ciekawszych filmów ostatnich lat. Scenografia stanowi oryginalne dzieło wyobraźni. Warto przyjrzeć się jej bliżej.
„Biedne istoty” to najnowszy film greckiego reżysera, Yorgosa Lanthimosa (autora oscarowej „Faworyty”), który zgarnia nagrody na niemal każdym liczącym się festiwalu. A aż cztery statuetki zdobył na rozdaniu Oscarów 2024, w tym za główną rolę kobiecą. Nagrodzona Emma Stone gra Bellę Baxter, nieszczęśliwą zamężną kobietę, która rzuca się z Tower Bridge tylko po to, by zostać wskrzeszona przez obłąkanego chirurga (Willem Dafoe), który zastępuje jej mózg mózgiem jej nienarodzonego dziecka. To wiktoriański futurysta Pigmalion lub Frankenstein ze zmianą płci. Film oparty na powieści Alasdaira Graya, przedstawia podróż Belli od małej dziewczynki do w pełni świadomej (i wyzwolonej seksualnie) dorosłej osoby, przy nieudanych próbach ze strony mężczyzn, aby ją stłamsić i opętać. Aby stworzyć klimat tego szalonego filmu Lanthimos zwrócił się do scenografów Jamesa Price’a i Shony Heath. Reżyser dał im wolną rękę i ci skorzystali z zaproszenia. Wykreowali tyle surrealistyczny, co kuszący świat pełen niuansów i stylu.
Przeczytaj także: „Oppenheimer” i 6 innych filmów Christophera Nolana ze spektakularną oprawą wizualną
„Biedne istoty”: bardzo wciągający świat
Scenografowie, James Price i Shona Heath, odrzucają słowo „steampunk” na określenie swojej twórczości, mimo że nasuwa się ono samo. Oni jednak wolą myśleć o swojej scenografii do tego filmu jako o „fantastycznej, pełnej przygód i surrealistycznym świecie srok, widzianym oczami Belli”. Lanthimos chciał odtworzyć atmosferę Starego Hollywoodu, dlatego nakręcił film w studiu, wykorzystując malowane tła. W kilku ogromnych halach nagraniowych w Budapeszcie zbudowano cztery wielkoformatowe plany zdjęciowe w stylu grafik Eschera – Londyn budowano 16 tygodni, a Lizbonę 20.
„Wszystko zaczyna się od nas. Wszyscy inni podążają za światem, który tworzymy, więc nadanie tonu i uwiarygodnienie, że te postacie zamieszkują ten świat, to wielka odpowiedzialność” – powiedział Price w jednym z wywiadów.
Proces tworzenia scenografii do „Biednych istot” rozpoczął się od zaprojektowania londyńskiego domu należącego do twórcy Belli, Godwina Baxtera. Jego ciało jest tak zniekształcone od eksperymentów naukowych, że potrzebny jest wynalazek medyczny inspirowany wyglądem fiolek z chloroformem , aby mógł funkcjonować. „Pomyśleliśmy, że mógł podejść do swojego domu w ten sam sposób, w jaki ćwiartował obiekty swoich badań” – mówi Heath. „Że będzie splatał i wycinał ze sobą najróżniejsze rzeczy – style architektoniczne, materiały artystyczne i najróżniejsze rzeczy”.
Postać Emmy Stone skacze po domu, rzuca jedzeniem, schodzi po schodach i robi wszystko, czego można się spodziewać po dziecku o wzroście 170 cm. „Bella pojawia się na świecie jako gigantyczne dziecko, stąd liczne obłości w domu i wyściełane ściany” – mówi Heath.
Także miasta, w których toczy się akcja, wyglądają raczej jak dziecięca fantazja niż naturalistyczny obraz XIX-wiecznej tkanki miejskiej. Każda kolejna lokalizacja stanowiła dla scenografów ogromne wyzwanie, ale i pole do popisu. „Chcieliśmy, aby wszystkie nasze sety, były dziwaczne i indywidualne. […] Jest wdzięczny, że Lanthimos i autor zdjęć, Robbie Ryan, zastosowali szerokokątne obiektywy, dzięki czemu widzowie mogli zobaczyć szerszą panoramę naszej twórczości” – James Price.
Budowa gigantycznych dekoracji była dla całej ekipy koszmarem logistycznym. Jednak, jak się okazuje, praca z miniaturami była nie mniej skomplikowana. W przypadku ujęć panoramicznych produkcja wymagała małych wersji takich obiektów, jak statek parowy i miasto Aleksandria, a w przypadku zbliżeń – fragmentów tych miejsc naturalnej wielkości. Trzeba było dobrać odpowiednią skalę, zadbać, żeby poszczególne elementy odpowiadały sobie, w tym kolory i detale. Była to wymagająca praca, ale szalenie satysfakcjonująca.
Scenografowie wzbogacili film „Biedne istoty” dowcipnymi szczegółami. Dzieła sztuki podpowiadają, dokąd zmierza każdy rozdział – na przykład obrazy przedstawiające podróż statkiem kosmicznym lub balonem na ogrzane powietrze, przymocowane do pikowanych ścian lub gigantyczna marmurowa rzeźba przedstawiająca tygrysa zabijającego kozę. Paryski burdel, zaprojektowany tak, aby przypominał domek dla lalek i jednocześnie klatkę dla ptaków, jest pełen aluzji, takich jak falliczne okna i formowane na kształt łechtaczki mosiężne włączniki światła. Jedna z sypialni w burdelu ma ściany przypominające gips, które w rzeczywistości są wykonane z woskowanego sztucznego futra. Co jednak ciekawe, scenografowie nie chcieli, żeby dom uciech w „Biednych istotach” był czerwony, jak to ma miejsce w niemal wszystkich produkcjach. Zamiast tego postawili na ultrafioletowy błękit, dzięki czemu miejsce wyglądało „w rodzaju klubu nocnego z lat 90.”.
Wraz ze zmianami Belli zmienia się także scenografia filmu. Wygląd całych miast dostosowuje się do jej rosnącej świadomości młodej kobiety. W scenografii jest wiele odniesień do tego, dokąd ona zmierza, gdzie była lub gdzie chce być. Cały film i jego warstwa wizualna stają się zapisem podróży.
