„Oczy szeroko zamknięte”: Mieszkanie, którego się pożąda

Ostatni film wyreżyserowany przez Stanleya Kubricka opowiada o erotycznych fantazjach nowojorskiego małżeństwa. Jednak w wielu widzach silniejsze emocje niż ekranowy związek Nicole Kidman i Toma Cruise’a budzi mieszkanie filmowej pary. Jest ono o tyle ciekawe, że stanowi odwzorowanie domu samego reżysera. 

fot. mat. prasowe

Stanley Kubrick, wielki wizjoner kina, w czasie swojej długiej reżyserskiej kariery zrealizował zaledwie 16 filmów. Ostatnim z nich, ukończonym dosłownie na kilka dni przed śmiercią, był obraz „Oczy szeroko zamknięte” – erotyczny thriller z Nicole Kidman i Tomem Cruisem w rolach głównych. Produkcja spotkała się z mieszanym przyjęciem. Jeden z krytyków stwierdził, że największym zarzutem względem filmu jest to, iż „nie jest seksowny”. Wszystkie sceny erotyczne zostały silnie wystylizowane, a wręcz przeestetyzowane. To odebrało im ich erotyczną moc, seksualny magnetyzm – przekonywali krytycy. Jak przekonywali tuż po premierze, przez to ogląda się film z takim samym napięciem, jak renesansowe akty. Przynajmniej z czystym sumieniem, można się skupić na tym, co się dzieje w tle. A tam znajdziemy wzbudzające prawdziwe pożądanie wnętrza.

„Oczy szeroko zamknięte”: Nowy York w Londynie

Akcja „Oczu szeroko zamkniętych” rozgrywa się w Nowym Yorku. Zdjęcia jednak kręcono w Anglii. Kubrick, który na stałe mieszkał w Wielkiej Brytanii, bał się latać, dlatego postanowił odtworzyć nowojorskie plenery na miejscu. (Jego strach przed lataniem stał się już częścią legendy reżysera). Do produkcji wykorzystano kilka historycznych budynków rozsianych po całej Anglii. Jednak większa część dekoracji została zbudowana od podstaw w Pinewood Studio. Tam odtworzono m.in. nowojorską dzielnicę Greenwich Village. Aby uczynić to możliwie realistycznie Kubrick, wysłał swoich współpracowników na Manhattan, aby zmierzyli szerokości ulic, czy udokumentowali, jak są rozmieszczone automaty do gazet. W czasie tej podróży ekipa wykonała także kilka ujęć Nowego Yorku, które wykorzystano w późniejszej fazie produkcji.

W Pinewood Studio zbudowano również najważniejsze miejsce akcji, w którym para głównych bohaterów stoczyła między sobą emocjonalną rozgrywkę – nowojorski apartament. Odzwierciedla on status i pozycję Alice i Billa Harfordów (Kidman i Cruise), dokłada kolejne warstwy znaczeniowe do filmowej narracji i jest zwyczajnie piękny – jasny, przestronny, na wskroś nowojorski.

Kubrick zaprasza do siebie

Mieszkanie Harfordów jest wierną repliką apartamentu samego Stanleya Kubricka, w którym mieszkał w Nowym Yorku wraz z rodziną na początku lat 60., zanim na stałe przeprowadził się do Wielkiej Brytanii. Dziennikarz Jeremy Bernstein tak je opisał:

Kubrick mieszkał wówczas w dzielnicy Upper East Side w dużym apartamencie, którego wystrój stanowiła mieszanina pięknych obrazów Christiane [żony Stanleya, przyp. AO], oznak obecności trójki rozbrykanych dzieci i nieodzownej kolekcji kamer, magnetofonów i zestawów hi-fi Kubricka. (Było tam też radio odbierające na krótkich falach, przez które śledził audycje z Moskwy, by dowiedzieć się jakie jest rosyjskie stanowisko w sprawie Wietnamu. […]).

W tym samym duchu miał być utrzymany filmowy dom (z wyjątkiem elektronicznego sprzętu). Stąd widzimy na ekranie duży apartament, w którym czuje się obecność rodziny z dziećmi. Tak jak pierwowzór jest on ozdobiony licznymi płótnami autorstwa żony Kubricka – Christiane. (W „Mechanicznej pomarańczy” też możesz je znaleźć.)

Stanley cenił twórczość żony. Sam talentu do rysunku nie miał, co z kolei cenili sobie scenografowie, z którymi współpracował, jak Kenneth Adam. Wspominał on, że Kubrick chciał robić wszystko za wszystkich, a dzięki temu że nie umiał rysować, przynajmniej nie wtrącał się do jego pracy, to znaczy „dawał bardzo wyraźnie wskazówki, ale nigdy nie chwycił ołówka za niego”. W przypadku „Oczu szeroko zamkniętych”, mimo że reżyser również nie chwycił za ołówek, to przejął całkowitą kontrolę nad scenografią. Kubrick wybierał i zatwierdzał każdy, najdrobniejszy szczegół dekoracji. Decydował o wszystkim: od koloru ścian, przez wzór na tapetach, po materiał na zasłony. W końcu któż lepiej niż on sam mógł odtworzyć własne mieszkanie. Choć i tak nie zrekonstruował go ze stuprocentową wiernością. Wszakże wraz z żoną urządzał je w latach 60., a apartament Harfordów musiał się wpisywać w estetykę lat 90. Znając perfekcjonizm Kubricka, nie mógł tego zignorować.

SKŁADNIKI STYLU APARTAMENTU HARFORDÓW:
– JASNA BAZA: ŚCIANY I WYKŁADZINA W ODCIENIU ZŁAMANEJ BIELI
– KLASYCZNE ZDOBIENIA ŚCIAN: SZTUKATERIE, GZYMSY, KOLUMNY
– KONTRASTOWE DODATKI, JAK CZERWONE ZASŁONY
– EKLEKTYZM: ANTYKI ZESTAWIONE ZE WSPÓŁCZESNYMI MEBLAMI
– LICZNE ŹRÓDŁA ŚWIATŁA
– SZTUKA: NOWOCZESNE OBRAZY NA ŚCIANACH
– OSOBISTE DODATKI PERSONALIZUJĄCE PRZESTRZEŃ

„Oczy szeroko zamknięte”: W dobrym stylu

Ostatecznie na ekranie widzimy rozległe mieszkanie, które jest eleganckie, ale zarazem ciepłe i przytulne. Wyrafinowania dodają mu kolumny, obecność sztuki i antyki wymieszane z tradycyjnymi amerykańskimi meblami, jak krzesła windsorskie w jadalni. Natomiast ocieplają je tkaniny – zasłony, dywany, wykładzina – osobiste dodatki, a także liczne lampy. Większość to klasyczne modele z jednakowymi abażurami. Można jednak dostrzec bardziej nietypowe, jak ta w holu z namalowanym tygrysem na podstawie. Dodatkowymi „ocieplaczami” mieszkania są bożonarodzeniowe dekoracje – akcja filmu rozgrywa się tuż przed świętami. Stąd oświetlona kolorowymi lampkami choinka, wszechobecne prezenty (w jednej ze scen Kidman pakuje na prezent album o Van Goghu), a także czerwone gwiazdy betlejemskie.

„Oczy szeroko zamknięte”: Małżeńskie gniazdko

Sypialnia jest najważniejszym pomieszczeniem w całym mieszkaniu. W jej centrum króluje małżeńskie łoże z antycznym zagłówkiem i czerwoną pościelą, której odcień został powtórzony na zasłonach. Tak jak w całym domu, tak i tu znajdują się liczne płótna autorstwa Christiane Kubrick.

Według relacji Nicole Kidman, reżyser miał ją poprosić o wprowadzenie do tego wnętrza osobistych przedmiotów z jej własnego domu, aby uautentycznić sypialnię. Zresztą w całym mieszkaniu można znaleźć personalizujące drobiazgi, jaki i takie, które wprowadzają dodatkowe narracje. Przykładowo w jednej z końcowych scen na konsoli, na przeciwko drzwi wejściowych widać stos kaset video, wszystkie z filmami Kubricka. Na samej górze jest „Full Metal Jacket”, czyli jego ostatni obraz zrealizowany przed „Oczami szeroko zamkniętymi”. Jest to potwierdzenie tezy, że dla samego reżysera film ten stanowił podsumowanie jego filmowej spuścizny.

---

„Oczy szeroko zamknięte”: Pozostałe wnętrza

Pozostałe wnętrza jakie można zobaczyć w filmie, to już autentyczne miejsca. Jeśli tylko była taka możliwość, Kubrick był zwolennikiem kręcenia w historycznych lokacjach. Jak wielokrotnie podkreślał, wnętrza europejskich zabytków są doskonale zachowane, wystarczy tylko dopracować szczegóły, „wejść z ekipą i brać się do roboty”.

Posiadłość Somerton na Long Island, w której rozgrywa się orgia, to tak naprawdę Mentmore Towers w Buckinghamshire. Ten wiktoriański pałac, będący mieszaniną różnych neostylów, stanowi jedno z najważniejszych dzieł swego czasu. Dom pojawił się jeszcze w kilku innych produkcjach m.in. „Brazil” Terry’ego Gilliama, „Powrót mumii”, „Ali G Indahouse”, „Johnny English” czy w „Batman – Początek” (tam zagrał posiadłość Wayne’a). Z mniej spektakularnych ról tego gmachu można jeszcze wymienić epizod w teledysku zespołu Spice Girls – „Goodbye”.

Orgia nie była jednak kręcona wyłącznie w Mentmore Towers. Wykorzystano jeszcze wnętrza Highclere Castle, który zapewne doskonale znają fani serialu „Downton Abbey”, gdzie gra dom rodziny Granthamów; a także Elveden Hall. W tym ostatnim budynku znajdują się efektowne sale w duchu architektury islamskiej, które zostały wyeksponowane na filmie (posiadłość ta także posiada bogatą filmografię).

Fasada domu Victora Zieglera granego przez Sidneya Pollacka, to w istocie budynek polskiego konsulatu i jest to jeden z nielicznych obiektów jakie na potrzeby filmu sfilmowano w Nowym Yorku. Z kolei wnętrza domu Ziglera, to już posiadłość Luton Hoo w Bedfordshire (tam kręcono także m.in. „Cztery wesela i pogrzeb”). W niej rozgrywa się bal w początkowej części filmu. Szczególnie efektownie prezentuje się hol z imponującą klatką schodową, którą udekorowano białymi lampkami. Jest to bez wątpienia jeden z najlepszych przykładów świątecznych dekoracji, jaki trafił na srebrny ekran.

---

W STYLU APARTAMENTU HARFORDÓW: