Matte painting – efekty specjalne złotej ery Hollywood

Matte painting to dziś termin niemal nieznany. Przed nastaniem epoki cyfrowej filmowe efekty specjalne wymagały ludzkiej pracy i rzemieślniczych umiejętności. Tak było w przypadku techniki matte painting. To przy jej użyciu tworzono efekty specjalne równie spektakularne, co współczesne, a generowane przez komputery.

 

Co zrobić, kiedy kręci się film rozgrywający się w starożytnym Rzymie, a nie ma pieniędzy, żeby zbudować dekoracje całego miasta, czy chociażby zabrać ekipę do Rzymu? Może po prostu namalować miasto i odpowiednio zmontować ujęcia z aktorami? Na tym właśnie polega technika matte painting, która przez całe dziesięciolecia była nieodłącznym elementem niemal każdej hollywodzkiej produkcji filmowej.

Matte painting to połączenie prawdziwych elementów planu zdjęciowego z malowidłem, po polsku określa się te malowidła jako dorysówki albo domalówki. Są to fotorealistyczne obrazy, malowane przez dedykowanych do tej pracy twórców. Technikę tą wykorzystywano w zasadzie od zarania kinematografii aż do połowy lat 90. Szczytowy okres rozwoju matte painting przypada na Złotą Erę Hollywood. Przy wykorzystaniu tej techniki powstawały największe ówczesne produkcje, stając się jedną z podstaw funkcjonowania całego biznesu. W końcu domalówki pozwalały zaoszczędzić miliony dolarów na budowaniu wielkich scenografii. Do ich tworzenia byli jednak niezbędni wprawni malarze, którzy potrafili tworzyć hiperrealistyczne obrazy trudne do odróżnienia od fotografii. Na szczęście tych w Hollywood nie brakowało. Wśród najbardziej uznanych twórców matte painting znaleźli się: Michael Pangrazio, Walter Percy Day, Norman Dawn, Linwood G. Dunn, Harrison Ellenshaw, Peter Ellenshaw, Albert Whitlock, Matthew Yuricich, Libin Jose Vattavayalil. To za ich sprawą na srebrnym ekranie pojawiały się starożytne miasta, górzyste krajobrazy, miasta zniszczone przez trzęsienie ziemi czy bezkresne przestrzenie kosmosu. Najlepsze domalówki idealnie wtapiały się w kadry filmu i przesądzały o wartości wizualnej. Oto najbardziej przemawiające do wyobraźni przykłady wykorzystania matte painting w kinie, pokazujące mistrzostwo hollywoodzkich twórców. Aż trudno uwierzyć, że te obrazy stworzyły ludzkie ręce, a nie komputer.

 

---

 

„Płonący wieżowiec”, 1974, reż. Irwin Allen, John Guillermin

 

„Złodziej z Bagdadu”, 1961, reż. Arthur Lubin, Bruno Vailati

 

„Superman”, 1978, reż. Richard Donner

 

„Żądło”, 1973, reż. George Roy Hill

 

„Star Trek IV: Powrót na Ziemię”, 1986, reż. Leonard Nimoy

 

„Sabotaż”, 1942, reż. Alfred Hitchcock

 

„Robocop”, 1987, reż. Paul Verhoeven

 

„Psychoza 2”, 1983, reż. Richard Franklin

 

„Planeta Małp”, 1968, reż. Franklin J. Schaffner

„W podziemiach Planety Małp”, 1970, reż. Ted Post

 

„Północ, północny-zachód”, 1959, reż. Alfred Hitchcock

 

„W krzywym zwierciadle: Wakacje”, 1983, reż. Harold Ramis

 

„Marnie”, 1964, reż. Alfred Hitchcock

 

„Kochanek”, 1992, reż. Jean-Jacques Annaud

 

„Król królów”, 1961, reż. Nicholas Ray

 

„Gwiezdne wojny: Część VI Powrót Jedi”, 1983, reż. Richard Marquand

 

„Bohaterowie z piekła”, 1977, reż. Enzo G. Castellari

 

„Indiana Jones i Świątynia Zagłady”, 1984, reż. Steven Spilberg

 

„Hot shots 2”, 1993, reż. Jim Abrahams

 

„Hook”, 1991, reż. Steven Spilberg

 

„Historia świata: Część I”, 1981, reż. Mel Brooks

 

„Nieśmiertelny”, 1986, reż. Russell Mulcahy

 

„Przeminęło z wiatrem”, 1939, reż. George Cukor, Sam Wood, Victor Fleming

 

„Goonies”, 1985, reż. Richard Donner

 

„Podróż Sindbada do Złotej Krainy”, 1973, reż. Gordon Hessler

 

„Pogromcy duchów”, 1984, reż. Ivan Reitman

 

„Od zmierzchu do świtu”, 1996, reż. Robert Rodriguez

 

„Szał”, 1972, reż. Alfred Hitchcock

 

„Mój własny wróg”, 1985, reż. Wolfgang Petersen

 

„Gwiezdne wojny: część V – Imperium kontratakuje”, 1980, reż. Irvin Kershner

 

„Trzęsienie ziemi”, 1974, reż. Mark Robson

 

„Diuna”, 1984, reż. David Lynch

 

„Dick Tracy”, 1990, reż. Warren Beatty

 

„Dracula”, 1992, reż. Francis Ford Coppola

 

„Dr Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę”, 1964, reż. Stanley Kubrick

 

„Diamenty są wieczne”, 1971, reż. Guy Hamilton

 

„Dzień, w którym zatrzymała się Ziemia”, 1951, reż. Robert Wise

 

„Dave”, 1993, reż. Ivan Reitman

 

„Ciemny kryształ”, 1982, reż. Jim Henson, Frank Oz, Gary Kurtz

 

„Tańczący z wilkami”, 1990, reż. Kevin Costner

 

„The Colditz Story”, 1955, reż. Guy Hamilton

 

„Trop”, 1985, reż. Jonathan Lynn

 

„Kleopatra”, 1963, reż. Darryl F. Zanuck, Rouben Mamoulian, Joseph L. Mankiewicz

 

„Nasz cudowny samochodzik”, 1968, reż. Ken Hughes

 

„Chiński syndrom”, 1979, reż. James Bridges

 

„Ludzie-koty”, 1982, reż. Paul Schrader

 

„Casablanca”, 1942, reż. Michael Curtiz

 

„Przylądek strachu”, 1991, reż. Martin Scorsese

 

„Blues Brothers”, 1980, reż. John Landis

 

„Łowca androidów”, 1982, reż. Ridley Scott

 

„Czarny narcyz”, 1947, reż. Michael Powell, Emeric Pressburger

 

„Ptaki”, 1963, reż. Alfred Hitchcock

 

 

„Ben Hur”, 1959, reż. William Wyler

 

„Bitwa o Anglię”, 1969, reż. Guy Hamilton

 

 „Batman Forever”, 1995, reż. Joel Schumacher

 

„Batman”, 1989, reż. Tim Burton

 

„Amerykanin w Paryżu”, 1951, reż. Vincente Minnelli

 

„Na zachodzie bez zmian”, 1930, reż. Lewis Milestone

„Obcy”, 1979, reż. Ridley Scott

„Obcy – decydujące starcie”, 1986, reż. James Cameron

„2001: Odyseja kosmiczna”, 1968 reż. Stanley Kubrick

 

„Wiek niewinności”, 1992, reż. Martin Scorsese