„Braveheart”: Szkocja śladami Williama Wallace’a

Filmowi Mela Gibsona można zarzucić wiele nieścisłości. Jednak nawet pomimo lekceważenia prawdy historycznej „Braveheart” zrobił dla Szkocji więcej niż niejedna kampania marketingowa: wciągnął kraj na turystyczną mapę, a w Szkotach rozbudził poczucie narodowej tożsamości.

W ostatnich miesiącach, kiedy Szkoci szykowali się do referendum, oczy całej Europy były zwrócone na ten niewielki, górzysty kraj. Samo doprowadzenie do głosowania nad odłączeniem się od Wielkiej Brytanii, było demonstracją siły szkockiego narodu. Choć ostatecznie Szkocja pozostała w unii, to Szkoci od dawna nie czuli się tak zjednoczeni i dumni ze swojego narodowego dziedzictwa. Warto przy tej okazji przypomnieć, że to kino miało znaczący wpływ na rozbudzenie ich tożsamości narodowej i wypromowanie Szkocji jako destynacji turystycznej.

“Braveheart”: Gibson pobudza szkocką wyobraźnię

Według profesor Sally Morgan z Uniwersytetu Massey w Nowej Zelandii, historia Williama Wallace’a opowiedziana przez Mela Gibsona w “Braveheart” ułatwiła rekonstrukcję szkockiej wyobraźni i wzmocniła przekonanie, że kraj potrzebuje oddzielenia się od Anglii. Przypomnijmy – Wallace to wojownik, który poprowadził Szkotów w niepodległościowej wojnie przeciwko Anglii pod koniec XIII wieku. W 1995 roku film “Braveheart” przybliżył światu jego postać. Epicki dramat australijskiego aktora i reżysera zdobył ogromną popularność oraz pięć Oscarów, w tym za reżyserię i najlepszy film roku.

Sami Szkoci identyfikowali się z obrazem wykreowanym na wielkim ekranie. W 1997 roku, kiedy mieli zdecydować w referendum czy chcą mieć własny parlament czy nie, Szkocka Partia Narodowa w swojej kampanii wyborczej powoływała się na „Braveheart”. Dystrybuowano wówczas ulotki z Gibsonem jako Williamem Wallacem z napisem „Today it’s not just bravehearts who choose independence – it’s also wise heads, and they use the ballot box” (Dziś nie tylko waleczne serca wybierają niepodległość – ale także mądre głowy, wykorzystując urny wyborcze). Szkoci w owych wyborach opowiedzieli się za własnym parlamentem. Po ogłoszeniu wyników referendum szef szkockiej partii powiedział: „Scotland looked forward to this with a brave heart” (Szkocja czekała na to z dzielnym sercem), ponownie nawiązując do filmu, co spotkało się z aplauzem tłumu.

“Braveheart”: Filmowa promocja turystyczna

Film Gibsona nie tylko poruszył ludzką wyobraźnię, ale także w realny sposób przysłużył się szkockiej gospodarce, pobudzając ruch turystyczny. Zainteresowanie wyjazdami do kraju Williama Wallace’a od czasu premiery wzrosło o kilkadziesiąt procent. Dziś funkcjonują liczne firmy wyspecjalizowane w organizowaniu wycieczek po miejscach pokazanych w „Braveheart”. Choć zdecydowanie warto odwiedzić Szkocję, to należy jednak pamiętać, że większość zdjęć do filmu zrealizowano w Irlandii – wygrały względy finansowe i organizacyjne. Irlandia Północna zaoferowała największe ulgi podatkowe, a także swoją armię jako statystów w scenach bitewnych. Na szczęście urzekające, górskie krajobrazy, które można podziwiać na ekranie, naprawdę przedstawiają dzikie, kamieniste wzgórza Highlands of Scotland, zlokalizowane wokół jeziora Loch Leven i doliny Glen Coe (w tych samych okolicach kręcono „Nieśmiertelnego”). Widzimy je na ekranie miedzy innymi, kiedy po zabiciu Mornaya (Alun Armstrong) Wallace wędruje wzdłuż spektakularnej górskiej ścieżki.

Wioska Lanark, w której dorastał młody William Wallace i gdzie później zakochał się w pięknej Murron (Catherine McCormack), została wybudowana przez ekipę scenograficzną w dolinie Glen Nevis u podnóża Ben Nevis – najwyższego szczytu Szkocji i całej Wielkiej Brytanii. Wygląd wioski został oparty na średniowiecznych zabudowaniach znajdujących się na wyspach archipelagu St Kilda. Jest to grupka niewielkich, odizolowanych wysepek u północno-zachodniego wybrzeża Szkocji. Populacja największej wyspy nigdy nie przekroczyła 150 osób.

Pomimo, że filmowa wioska Lanark została rozebrana po zakończeniu zdjęć i okolica powróciła do swojego pierwotnego stanu, to pozostawiono parking z udogodnieniami wzniesionymi dla ekipy filmowej. Obecnie jest tam niewielki obszar rekreacyjny, który dla wielu turystów stanowi bazę wypadową.

[stextbox id=”info”]BŁĘDY W FILMIE
Mel Gibson w „Braveheart” wykazał bardzo luźny stosunek do historii. Niestety wiele z błędów jakie tam się pojawiają utrwaliło się w powszechnej świadomości. Jednym z naczelnych są kilty. Akcja filmu rozgrywa się w XIII wieku, podczas gdy kilty stały się popularną formą męskiego stroju dopiero XVII stuleciu. Do tego angielscy żołnierze noszą na ekranie mundury, a wówczas nie było jeszcze zwyczaju ich noszenia. Więcej o błędach w filmie możecie przeczytać tutaj.[/stextbox]

“Braveheart”: Prawie jak Szkocja

Pozostałe plenery widoczne w filmie zostały już sfilmowane w Irlandii, ok. 30 mil od Dublina, a większość wnętrz została zaaranżowana w studiach Ardmore. I tak sceny rozgrywające się w angielskim grodzie York kręcono w zamku w Trim, największej irlandzkiej fortecy. (Zamek w Trim jest również widoczny w dramacie wojennym Sama Fullera „Wielka czerwona jedynka”.) Konna ucieczka Wallace’a z zamku Mornaya, została nakręcona nad jeziorem Blessington, nieopodal Dublina. W tamtejszej okolicy, w pobliżu miasta Ballymore Eustace kręcono sceny z bitwy pod Falkirk. (W tej samej okolicy w 2004 roku kręcono „Króla Artura” z Clivem Owenem w roli głównej.) Prawdziwe Falikirk znajduje się w równej odległości między Glasgow a Edynburgiem i około 30 km od Stirling, gdzie również William Wallace walczył z Brytyjczykami.

Bitwę pod Stirling z 11 września 1297 roku, w której starły się powstańcze siły szkockie z Brytyjczykami, kręcono w irlandzkim hrabstwie Kildare, na terenach zwanych Curragh. Jest to całkowicie płaski, trawiasty obszar ukształtowany w czasie epoki lodowcowej. Jednak w istocie okolice Stirling nie posiadają takich płaskich terenów, co można zobaczyć na poniższych zdjęciach.

Scena przedstawiająca bitwę pod Stirling, kręconą w irlandzkim Curragh.

Współczesny widok Stirling.

Co więcej w brytyjskich podręcznikach historii bitwa ta określana jest bitwą o most w Stirling (przez miasto przepływa rzeka Forth). Tymczasem w „Braveheart” nie widać żadnego mostu. Do dziś osoby odwiedzające Stirling bywają zaskoczone obecnością rzeki w mieście. Przewodnicy po miejscowym zamku, który wybudowano w XV wieku, narzekają, że przyjeżdżający tu turyści przez film Gibsona mają błędne wyobrażenie nie tylko o wyglądzie okolicy, ale o historii Szkocji w ogóle. Dlatego zamiast oprowadzania po zamku, ich głównym zadaniem staje się korygowanie błędów utrwalonych przez film. Z drugiej jednak strony, miejska turystyka zdecydowanie zyskała po premierze. De facto to właśnie „Braveheart” spowodował, że Stirling rozkwitło turystycznie.

Most w Stirling.

Będąc w mieście, warto zajrzeć do wspominanego renesansowego zamku królów szkockich z końca XV wieku. Był on ulubioną rezydencją Stuartów. W 1543 roku koronowano w nim Marię Stuart, późniejszą królową Szkocji. W Stirling znajduje się także monument upamiętniający Williama Wallace’a. Wallace Monument wznosi się na północno-wschodnim krańcu wzgórza Abbey Craig i jest celem masowych pielgrzymek miłośników wojownika. Pomnik ma formę 67 metrowej wieży zaprojektowanej przez Johna Thomasa Rocheada. We wnętrzu znajdują się sale, w których przedstawiana jest postać Wallace’a. Całość została otwarta w 1869 roku i dziś wieża jest udostępniona dla zwiedzających przez cały rok.

Zamek w Stirling.

Zamek w Stirling. Widok od strony dziedzińca.

Wallace Monument.

Kościół i cmentarz w Stirling.

Miejsca związane z filmem „Braveheart” oraz Williamem Wallacem to dobry punkt wyjścia dla podróży po Szkocji. Do miejsc, które jeszcze warto zobaczyć niewątpliwie należy dopisać Glasgow, Edynburg, Invernees, Aberdeen i oczywiście Loch Ness. Dalszych inspiracji mogą dostarczyć poniżej wymienione filmy, których akcja także rozgrywa się w ojczyźnie Wallace’a.

TOP 7: FILMY, KTÓRYCH AKCJA ROZGRYWA SIĘ W SZKOCJI

7. „TRAINSPOTTING” (1996)

Dramat Danny’ego Boyle’a („Slumdog. Milioner z ulicy”, „127 godzin”) z Ewanem McGregorem w roli głównej rozgrywa się głównie w Glasgow i Endynburgu. Choć przedstawia środowisko szkockich ćpunów, to nie należy się uprzedzać. Szkocja jest krajem bardzo bezpiecznym, a oba wspomniane miasta zdecydowanie warto odwiedzić.

6. „JEDEN DZIEŃ” (2011)

Para głównych bohaterów tego amerykańskiego melodramatu kształciła się na uniwersytecie w stolicy Szkocji, Edynburgu. Miasto odgrywa bardzo ważną rolę w filmie i na ekranie możemy zobaczyć wiele pamiętnych ujęć rozgrywających się na jego ulicach.

5. „NIEŚMIERTELNY” (1986)

Bohaterem filmu jest urodzony w górzystej Szkocji w 1518 roku, Connor Macleod. Zgodnie z tytułem jest on nieśmiertelny i kiedy z tego względu zostaje odtrącony przez swoją społeczność, obserwujemy jak błąka się po pięknych szkockich wzgórzach.

4. „ROB ROY” (1995)

Opowieść o legendarnym przywódcy szkockich banitów, który staje się pionkiem w walce markiza Montrose z księciem Argyll, to kolejna wyprawa po szkockich wzgórzach. Piękne krajobrazy i niezapomniana rola Liama Nessona to esencja tego filmu.

3. „KRÓLOWA” (2006)

Słynny film z Helen Mirren, który pokazywał sytuację w rodzinie królewskiej po śmierci księżnej Diany. Przez większą część dramatu królowa Elżbieta II przebywa w sowim ulubionym zamku Balmoral, który jest położony w Szkocji. W „Królowej” znalazły się piękne ujęcia otaczającej zamek szkockiej przyrody.

2. „MERIDA WALECZNA” (2012)

Jedyna animacja w zestawieniu i jednocześnie jeden z filmów najlepiej promujących Szkocję. Główna bohaterka jest dzielną wojowniczką, która by uniknąć zamążpójścia, wyrusza w podróż. Dzięki temu podziwiamy nie tylko jej przygody, ale także bajkowe krajobrazy.

1. „SKYFALL” (2012)

W ostatnim filmie z serii przygód o agencie 007, Szkocja odgrywa bardzo ważną rolę. To tam znajduje się rodowa posiadłość Jamesa Bonda i w niej dochodzi do finałowej rozgrywki, w której ginie M. Dom znajdował się w okolicach Glencoe.