Filmy wojenne zagościły na ekranach na bardzo wczesnym etapie rozwoju kina. Trudno się dziwić, w tym gatunku jest wszystko, co najbardziej przykuwa ludzką uwagę – przemoc, akcja, napięcie, dramat. W czasie wojny wszystko ulega zintensyfikowaniu, dlatego filmowcy lubią się mierzyć z tematyką wojenną. Zobaczcie, którzy z nich w tym gatunku sprawdzają się najlepiej.
Filmy wojenne pokazują ludzi w najbardziej dramatycznych okolicznościach, jakie można sobie wyobrazić. Wielu ryzykuje najcenniejszym aktywem, jakie posiada – własnym życiem – dla jakiejś idei. Inni są mimowolnie wciągani w konflikt. W takich okolicznościach wszystko ulega przewartościowaniu, zwielokrotnieniu i niesamowitemu przyśpieszeniu. Emocje i uczucia są silniejsze niż kiedykolwiek, a czyny bardziej znaczące. Nie dziwi więc, że kino uwielbia tematykę wojenną. Jest to okazja do pokazania nie tylko spektakularnych scen walki, ale także wspominanych emocji.
Najlepsze filmy wojenne
Filmy wojenne powstawały już w czasach kina niemego. Po ten gatunek sięgnął nawet legendarny Charlie Chaplin w filmie „Charlie żołnierzem”, który uznaje się za pierwszy film wojenny w historii. Od tego czasu gatunek ten niesamowicie się rozwinął. Bardzo chętnie sięgają po niego Amerykanie, którzy uwielbiają jego dramatyzm i widowiskowość. Jak się można domyślać, największą popularnością wśród filmowców cieszą się największe konflikty zbrojne, czyli I i II wojna światowa. Coraz chętniej odnoszą się także do najnowszych wojen, jak te w Iraku czy Afganistanie. Niezmiennie z zainteresowaniem spotykają się dużo bardziej odległe potyczki wojenne. Amerykanie uwielbiają wręcz filmy o wojnie secesyjnej, która była największym konfliktem zbrojnym, jaki miał miejsce na terenie USA. Na ten temat powstały takie obrazy, jak „Lincoln” czy „Gettysburg”. Nie słabnie także zainteresowanie europejskimi wojnami z dalszej przeszłości. Wystarczy wspomnieć takie tytuły jak „Braveheart” czy niedawny „Król” wyprodukowany przez Netflixa.
Dobry film wojenny, czyli jaki?
Historia kina zna setki filmów wojennych, jednak tych naprawdę wielkich jest znacznie mniej. Nie zawsze przy tym w rankingach zwyciężają najbardziej widowiskowe produkcje. Choć trzeba przyznać, że spektakularne kadry i efekty specjalne są z reguły wielkim plusem w tego typu filmach. Niemniej kluczowe są tu przede wszystkim umiejętności wykreowania napięcia, dramatyzmu, konfliktu. Widzowie oglądając, muszą się czuć jakby sami byli na froncie i musieli podejmować równie dramatyczne wybory, co bohaterowie. Niewątpliwie zaletą filmów wojennych są także sceny walki, wszelkie potyczki bezpośrednie, ale też strzelaniny. Im lepiej pokazane i zainscenizowane, tym wartość filmu rośnie.
Filmy wojenne powinny spełniać jeszcze jedną funkcję – odzierać wojnę z jej glorii. Powinny pokazywać ją taką, jaka jest naprawdę – bezwzględna, okrutna, ślepa, brudna i krwawa. Powinny pokazywać, jak wielkie sieje zniszczenie i jak jest bezsensowna. Tylko te produkcje, które naprawdę wstrząsają widzem, przechodzą do historii. W poniższym zestawieniu znalazły się filmy, które o wojnie mówią najmocniej. Pozostają z widzem niczym blizna, której nie można się pozbyć.
Przeczytaj także: TOP 15: Najlepsze filmy historyczne wszech czasów
TOP 12: NAJLEPSZE FILMY WOJENNE
12. Furia (Fury, 2014)
Zestawienie najlepszych filmów wojennych otwiera stosunkowo świeża produkcja z Bradem Pittem w roli głównej. Jesteśmy u schyłku II wojny światowej, co wcale nie oznacza, że wkroczyliśmy w jej spokojniejszą fazę. Wręcz przeciwnie. Po latach walk wszystkie strony są już na skraju wytrzymałości. Przegrywający desperacko walczą o życie, a zwyciężający wyczerpali już zapasy współczucia, empatii i cierpliwości. Zahartowany w boju dowódca czołgu pieszczotliwie nazywanego Furia, sierżant Wardaddy otrzymuje zadanie specjalne. Wraz z załogą ma się przedrzeć za linię frontu, gdzie Niemcy mają swoje najsilniejsze działa. Jego niewielki oddział nie ma już nic do stracenia.
11. Walc z Baszirem (Vals im Bashir, 2008)
Wojna jest na tyle traumatycznym przeżyciem, że trudno ją przekuć nawet na formę fabularną. Dlatego twórcy „Walca z Baszirem” wybrali formę animacji. Główny bohater próbuje sobie przypomnieć traumatyczne przeżycia związane z wojną w Libanie w 1982 roku. Jego umysł okropieństwa wojny wyparł, dlatego wracają dopiero po latach, wyciągane z głębokiej otchłani. Forma animacji sprawia, że tym bardziej uświadamiamy sobie, jak wielką traumą jest wojna.
10. Most na rzecze Kwai (The Bridge on the River Kwai, 1957)
Ten film to już klasyka kina wojennego, a do tego oscarowy weteran. Obraz nagrodzono siedmioma statuetkami. Akcja epickiego dzieła Davida Leana rozgrywa się w Birmie w czasie II wojny światowej. W japońskim obozie dla jeńców wojennych jest oddział Brytyjczyków. Brytyjski pułkownik Nicholson wzbudza szacunek japońskich oprawców i przekonuje ich, że jego ludzie lepiej wybudują most na tytułowej rzece Kwai. Choć jego podwładni nie widzą sensu tych działań, to podejmują pracę. Tymczasem do zniszczenia mostu szykuje się amerykański oddział, co nie uchodzi uwadze Nicholsona. Jak w tej sytuacji zachowa się pułkownik?
9. Snajper (American Sniper, 2014)
Clint Eastwood nie raz grał w filmach wojennych, tym razem jednak stanął za kamerą. Za temat obrał konflikt w Iraku, a za bohatera członka elitarnej jednostki Navy SEALs, w którego wcielił się Bradley Cooper. Żołnierz jest doskonałym snajperem, szybko zyskał przydomek „Legendy”. Jest na tyle skuteczny, że iraccy rebelianci wyznaczają za jego zabicie nagrodę. „Snajper” jest nie tylko o współczesnym życiu na froncie, ale także o tym, jak ciężko pogodzić rzeczywistość wojny z życiem rodzinnym. Eastwood w tym obrazie nie gloryfikuje wojny, ale oddaje sprawiedliwość idącym na współczesne fronty Amerykanom. To między innymi sprawiło, że film podbił amerykańską publiczność i jest największym kasowym hitem w karierze Eastwooda. Co ciekawe obraz jest oparty na faktach.
8. Helikopter w ogniu (Black Hawk Down, 2001)
Ridley Scott uwielbia robić widowiskowe kino. Nie inaczej jest w przypadku produkcji „Helikopter w ogniu”. Sięgnął tutaj po historię, która wydarzyła się naprawdę. Wojskowa operacja sił amerykańskich na terenie pogrążonej w wojnie domowej Somalii nie powiodła się. Podczas próby porwania dwóch przywódców zbuntowanych Somalijczyków zostają zestrzelone dwa amerykańskie helikoptery. Kilku żołnierzy w ruinach miasta, otoczeni przez wrogich Somalijczyków musi czekać na pomoc. Film doskonale oddaje nastrój i dramatyzm sytuacji.
7. Dunkierka (Dunkirk, 2017)
Film „Dunkierka” wraca do I wojny światowej. Christopher Nolan, który do tej pory słyną z filmów o Batmanie ze sporą dozą efektów specjalnych, tym razem postawił na realizm. Odtwarzając historię ewakuacji wojsk brytyjskich z francuskich plaż w Dunkierce, chciał, aby wszystko było jak najbliższe faktów. Nawet obsadę dobierał, pod względem fizjonomii. W efekcie powstał film nie tak spektakularny, jak setki inny filmów wojennych, ale za to niezwykle prawdziwy, surowy, w którym czuć faktyczny strach, desperację, ale i heroizm.
6. Cienka czerwona linia (The Thin Red Line, 1998)
Tym razem przenosimy się w realia II wojny światowej, w sam środek konfliktu amerykańsko-japońskiego. Oddział żołnierzy USA ląduje na wyspie na Pacyfiku, gdzie nieoczekiwanie spotyka się z oporem ze strony Japończyków. Dla osaczonych Amerykanów wojna przestaje być walką z wrogiem, ale o ocalenie samych siebie. Opresyjna sytuacja wyzwala w nich emocjonalne reakcje, które mocno wstrząsają widzami. Film powstał na podstawie bestsellerowej książki Jamesa Jonesa.
5. The Hurt Locker (2008)
Kino wojenne coraz chętniej odwołuje się do współczesnych konfliktów zbrojnych, a tych niestety nie brakuje. Kathryn Bigelow postanowiła zekranizować historię rozgrywającą się w czasie ostatniego konfliktu w Iraku, który rozpętał się po atakach na World Trade Center. Wówczas bezpieczny wydawałoby się świat Amerykanów został całkowicie zburzony. Saperzy wysłani na ziemie wroga nie mogą zaufać nikomu. Nawet niewinnie wyglądające dziecko może mieć bombę pod ubraniem. Ten film trzyma w napięciu i podważa sens wojny.
4. 1917 (2019)
Ten film to prawdziwa niespodzianka. Zdobywca Złotego Globu w kategorii najlepszy film dramatyczny w reżyserii Sama Mendesa przenosi widzów do tytułowego 1917 roku, na front I wojny światowej. Dwaj brytyjscy szeregowcy Schofield i Perry otrzymują misję przedarcia się za linię wroga, aby przekazać rozkaz odwołujący atak, który w świetle nowych informacji nie ma najmniejszych szans powodzenia. Gra toczy się o życie 1600 żołnierzy w tym brata Schofielda. Akcja wciąga widza od razu. Rajd młodych żołnierzy jest pełen dramatyzmu i napięcia.
3. Szeregowiec Ryan (Saving Private Ryan, 1998)
„Szeregowiec Ryan” szybko wszedł do kanonu kina wojennego. Jego akcja opowiada epizod z II wojny światowej. Z jednej amerykańskiej rodziny czterech synów walczy na froncie wojennym. Aż trzech z nich poniosło śmierć. Dlatego amerykańskie dowództwo wysłało garstkę najlepszych ludzi, żeby ratowało ostatniego z braci i bezpiecznie odstawiło go do domu. Oddział pod dowództwem kapitana Johna Millera stara się znaleźć sens we własnej misji i przetrwać. Film choć zekranizowany z typowym amerykańskim patosem, uderza we właściwe nuty.
2. Full Metal Jacket (1987)
„Full Metal Jacket” to jeden z najlepszych filmów wojennych i zarazem jeden z najlepszych w karierze Stanleya Kubricka. Portretuje w nim młodych szeregowców, którzy przyjeżdżają do obozu szkoleniowego, gdzie trafiają pod opieką sadystycznego sierżanta Hartmana. Szkolenie ma ich przygotować do wyjazdu do Wietnamu. Szybko okazuje się, że pobyt w ośrodku może być takim samym koszmarem, co wojna sama w sobie. Jeden z rekrutów, wyszydzany Leonard, przestaje sobie radzić z wojskowym drylem. Widmo tragedii wisi w powietrzu, i to wcale bez wyjeżdżania na faktyczną wojnę. Film pokazuje, jak destrukcyjnym środowiskiem jest wojsko w ogóle. Mocny film.
1. Czas apokalipsy (Apocalypse Now, 1979)
Absolutnym numerem jeden kina wojennego jest „Czas Apokalipsy” Francisa Forda Coppoli. Jest to luźna ekranizacja powieści Josepha Conrada „Jądro ciemności” przeniesiona w realia wojny w Wietnamie. Opowiada historię kapitana Willarda (Martin Sheen), który otrzymał misję powrotu do piekła, odnalezienia i zlikwidowania pułkownika Kurtza (Marlon Brando), który odrzucając rozkazy dowództwa wojskowego USA, zaszył się w dżungli. Willard wraca w odmęt wojny, która rozgrywa się także w umysłach. Wiele ze scen z filmu zyskało status kultowych, jak choćby ta z nalotem helikopterów w rytm słynnego „Cwału Walkirii” Ryszarda Wagnera.
