Czy kojarzycie logo studia filmowego Pixar, gdzie mała lampka biurkowa wskakuje na miejsce literki „I”? Ta lampka przyniosła tej amerykańskiej wytwórni sławę. Krótkometrażowy film animowany o niej „Luxo Jr.” został nagrodzony Oscarem pierwszy z ponad już 26 jakie Pixar ma na swoim koncie. Historia tej kultowej lampki ma znacznie więcej zwrotów akcji.
Lampka zanimowana przez studio Pixar w Stanach Zjednoczonych nazywa się Luxo. Na ekranie zadebiutowała w 1986 roku. Jednak jej historia zaczyna się znacznie wcześniej na Starym Kontynencie, konkretnie w angielskiej fabryce części samochodowych, gdzie powstała jej starsza siostra – lampa, która stała się prawdziwą rewolucją w dziedzinie projektowania oświetlenia. Mowa o Anglepoise Lamp.
Od części samochodowych do oświetlenia
Anglepoise Lamp, czyli biurkowa lampa przegubowa, powstała jako produkt uboczny prac nad zawieszeniami samochodowymi. W 1932 r. inżynier samochodowy i wynalazca Georga Carwardine opracował nowy rodzaj sprężyny do aut. Była innowacyjna, jak na tamte czasy, gdyż nie odkształcała się po ustawieniu w danej pozycji. Carwardine uznał, że ten wynalazek może mieć szersze zastosowanie. Mroczne warunki panujące w fabryce, w której pracował, zwróciły jego uwagę na projektowanie lamp.
Ogólne oświetlenie było niewystarczające dla osób dłubiących w drobnych elementach samochodowego mechanizmu. Carwardine opracował więc lampę biurkową, którą wyposażył w system sprężyn i zawiasów. Dzięki temu klosz można było kierować w dowolną stronę. Lampa zachowywała przy tym stabilność, a klosz nie opadał, co wówczas było prawdziwym przełomem. Anglepoise dawała silny strumień skoncentrowanego światła, idealny przy pracach nad drobnymi przedmiotami wymagających skupienia i dobrego oświetlenia.
Droga do sławy
Pierwszy model lampy Anglepoise zyskał numer 1208 i jego produkcją zajęła się firma Herbert Terry & Sons z Redditch. Trafiła głównie do warsztatów i fabryk, ale szybko powstała także wersja domowa o numerze 1227, która obecnie uważana jest za „klasyczną”. Od pierwszego modelu odróżnia ją nieco elegantsza podstawa w duchu art deco i klosz.
W Wielkiej Brytanii z przełomu lat 30. i 40. nie było popularniejszej lampy. Rząd brytyjski zamówił nawet lampę Anglepoise do biurek nawigatorów bombowców RAF-u. Jej sława wykroczyła w końcu poza kraj. Jacob Jacobsen, norweski importer tekstyliów i sprzętu włókienniczego, otrzymał lampę Anglepoise w prezencie. Bieznesman od razu zachwycił się nią i wykupił prawa do produkcji na terenie Norwegii. Jednak Jacobsen nie zamierzał tylko odtwarzać brytyjskiego wzoru. Dzięki lampie chciał podbić amerykański rynek. Dlatego zmodyfikował oryginalny projekt, tak żeby lepiej wpisywała się w gusta młodego, amerykańskiego społeczeństwa. Tak narodziła się lampa Luxo L-1, ta która w latach 80. trafiła na srebrny ekran.
Amerykanie pokochali prostą ale funkcjonalną lampkę. Od końca lat 40. do dziś Luxo pozostaje w ciągłej produkcji, dostępna w licznych wersjach i kolorach. Trudno dziś znaleźć jakieś biurko w Ameryce, na którym ta lampa by nie stała.
Oba pokrewne modele Anglepoise jak i Luxo L-1 stały się naprawdę znane. Brytyjski zespół The Soft Boys nagrał piosenkę „I Wanna Be an Anglepoise Lamp”. Z kolei tańczące lampy pojawiają się w teledysku Petera Gabriela do piosenki „Shock the Monkey”. W końcu przyszedł czas na przemysł filmowy. Nowo powstająca wytwórnia filmów animowanych Pixar wybrała małą lampkę Luxo na bohatera swojego drugiego filmu animowanego w historii. W dwu i pół minutowej animacji widzimy dużą lampę-mamę i małą-dziecko, która nie chce przestać bawić się piłką. Uroczy filmik „Luxo Jr.” zdobył Oscara dla najlepszego animowanego filmu krótkometrażowego w 1986 roku, co stało się zaczątkiem pasma sukcesów Pixara.
Dziś wytwórnia należy do Disneya i ma na swoim koncie takie kasowe sukcesy jak „Toy Story”, „Iniemamocni”, czy ostatnie „W głowie się nie mieści”. Mała lampka wciąż jest częścią legendy studia animacji i od 1995 roku pojawia się w jego logo. Gdyby Luxo była aktorem, już dawano dostałaby swoją gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Sław.
